Cây mai đẹp và hợp phong thủy có những tiêu chuẩn để đánh giá. Theo vườn mai hoàng long đối với những người yêu thích chơi mai, một cây mai đẹp là cây đáp ứng đầy đủ các yếu tố sau đây.

Tiêu chuẩn đầu tiên là gốc mai. Gốc cây phải chắc chắn, to lớn và bộ rễ phải khỏe mạnh để thân cây đứng vững và cây phát triển tốt. Đối với cây mai bonsai, gốc cây là yếu tố quan trọng nhất. Gốc phải phình to hơn phần thân phía trên, tạo nên một hình dáng tự nhiên và tinh tế.

Tiếp theo là thân cây. Thân cây cũng quan trọng vì nó là điểm thu hút người nhìn lần đầu tiên. Một gốc mai đẹp phụ thuộc vào hình dáng của thân cây. Thân cây cần tròn trịa, cứng cáp, vỏ trơn láng và không bong tróc. Dáng cây thẳng, không uốn cong hoặc gãy vặn, nếu có uốn hay u sần thì phải mang tính thẩm mỹ và tạo nên hiệu ứng nghệ thuật trong vườn mai vàng. Thân cây cần lớn hơn cành và nhỏ hơn gốc để tạo cân đối về hình dáng.

Cây mai đẹp cần có các cành nhánh phân bố hợp lý và hài hòa. Cành phải mọc vươn dài, thẳng, không gãy gập hay cong xuống, và ngọn càng lên phía trên càng ngắn và nhỏ dần. Nhờ đó, tán lá sẽ có dáng tàng thông, tạo cho cây vẻ nhẹ nhàng và thanh tú. Cành cuối cùng gần gốc không được quá thấp, gần mặt chậu, để không che mất vẻ đẹp của gốc. Khoảng cách lý tưởng giữa các cành là từ 10-15cm.

Nụ hoa cũng rất quan trọng khi chọn cây mai để trưng Tết. Cây mai có hoa to, mọc thành chùm, cánh dày, màu sắc tươi sẽ được ưa chuộng. Mai vàng nguyên thủy thường có từ 5-12 cánh hoa. Cây mai ghép hoặc mai bonsai có thể có từ vài chục đến hàng trăm cánh hoa.

Một gốc mai cũng phản ánh cá tính và phong cách của người chơi. Đối với những người đam mê mai bonsai, cây mai được tạo hình một cách công phu để mang tính nghệ thuật và ý nghĩa phong thủy. Có nhiều thế hình dạng như Thế trực, Thế thác đổ, Thế nhất trụ kình thiên, Thế tam đa, thế ngũ phúc, và nhiều thế khác.

Ngoài ra, nhiều người cũng ưa chuộng cây mai nguyên thủy (mai vàng tự nhiên, có từ 5-12 cánh hoa). Vì họ tin rằng những chậu mai vàng nguyên thủy tuổi đời cao không chỉ có trị giá mai vàng yên tử về thời gian và đáp ứng đầy đủ các yếu tố gốc, thân, cành, nụ,... Mà còn mang ý nghĩa về may mắn, tài lộc và trường thọ.